Kreatyna, inaczej kwas metyl-guanidooctowy, powstaje endogennie w nerkach i wątrobie z aminokwasów argininy i glicyny przy użyciu s-adenozylmetioniny (SAMe). Ponad 60% kreatyny w ludzkim organizmie ulega fosforylacji i służy jako donor reszt fosforanowych do resyntezy adenozynotrifosforanu (ATP). Poza endogenną produkcją człowiek pozyskuje kreatynę z diety. Występuje ona w znacznej ilości przede wszystkim w mięsie i rybach, jednak najbardziej popularną formą uzupełniania tego związku wśród sportowców jest jego suplementacja.
Dawno temu napisałem przeglądowy artykuł o kreatynie. Po więcej informacji zapraszam do lektury -> https://feldmannutrition.pl/nowa/cala-prawda-o-kreatynie/
W ostatnim czasie coraz częściej bada się aspekty działania neuroprotekcyjnego kreatyny. W obliczu urazowego uszkodzenia mózgu (mTBI), dochodzi do zaostrzenia kryzysu energetycznego w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Po wystąpieniu mTBI dochodzi do zmniejszenia stężenia kreatyny w mózgu ze względu na zaistniały stres metaboliczny (1). Mózg nie jest w stanie pozyskać odpowiedniej ilości energii z glukozy.
Suplementacja kreatyną zwiększa poziom kreatyny i fosfokreatyny dostępnej dla mózgu jako alternatywne źródło energii. Wzrost dostępności fosfokreatyny w mózgu skutkuje zwiększeniem zapasów energetycznych dla mózgu i tym samym może działać neuroprotekcyjnie po urazowym uszkodzeniu mózgu, co potwierdzają badania na zwierzętach. W badaniu Sullivan i wsp. wykazali, że suplementacja kreatyną przed wypadkiem może zmniejszyć zakres uszkodzenia związanego z TBI nawet o 50% (2).
Opublikowanych zostało również kilka badań eksperymentalnych na ludziach. W dwóch badaniach otwartych wykazano poprawę funkcji kognitywnych i mentalnych oraz spadek ilości bóli głowy, redukcję objawów zmęczenia i mdłości u dzieci w trakcie rekonwalescencji po TBI (3, 4). Dodatkowo w innym badaniu wykazano wzrost stężenia kreatyny w mózgu i poprawę funkcji kognitywnych podczas niedotlenienia, czyli sytuacji wywołującej zbliżoną odpowiedź fizjologiczną organizmu do urazowego uszkodzenia mózgu (5).
Konieczne są kolejne badania w zakresie zastosowania kreatyny podczas mTBI. Neuroprotekcyjne właściwości to kolejny powód dla którego warto rekomendować kreatynę sportowcom, w szczególności zawodnikom sportów kontaktowych, którzy ryzykują mTBI. Kreatyna wykazuje działanie ergogeniczne, dodatkowo działając neuroprotekcyjne i jest przy tym jest bezpieczna, niedroga, ogólnie dostępna i rekomendowana sportowcom przez najbardziej prestiżowe organizacje żywienia w sporcie.
Kliknij tutaj, aby rozwinąć listę źródeł
-
Vagnozzi R, Signoretti S, Floris R, Marziali S, Manara M, Amorini AM, Belli A, Di Pietro V, Dʼurso S, Pastore FS, Lazzarino G, Tavazzi B. Decrease in N-acetylaspartate following concussion may be coupled to decrease in creatine. J Head Trauma Rehabil. 2013 Jul-Aug;28(4):284-92.
-
Sullivan PG, Geiger JD, Mattson MP, Scheff SW. Dietary supplement creatine protects against traumatic brain injury. Ann Neurol. 2000 Nov;48(5):723-9.
-
Sakellaris G, Kotsiou M, Tamiolaki M, Kalostos G, Tsapaki E, Spanaki M,Spilioti M, Charissis G, Evangeliou A. Prevention of complications related to traumatic brain injury in children and adolescents with creatine administration: an open label randomized pilot study. J Trauma. 2006 Aug;61(2):322-9.
-
Sakellaris G, Nasis G, Kotsiou M, Tamiolaki M, Charissis G, Evangeliou A.Prevention of traumatic headache, dizziness and fatigue with creatine A pilot study. Acta Paediatr. 2008 Jan;97(1):31-4.
-
Turner CE, Byblow WD, Gant N. Creatine supplementation enhances corticomotor excitability and cognitive performance during oxygen deprivation. J Neurosci. 2015 Jan 28;35(4):1773-80.