W 2019 r. przeprowadziłem w grupie 153 zawodników sportów walki badanie Ocena poziomu wiedzy zawodników sportów walki dotycząca konsekwencji neurologicznych indukowanych ciosami oraz neuroprotekcji żywieniowej.
W badaniu zostały zbadane również nawyki żywieniowe ankietowanych zawodników. Uczestnicy badania wypełnili dzienniki żywieniowe określające częstotliwość spożycia poszczególnych produktów żywnościowych. Poniższa tabela ukazuje częstotliwość spożycia różnych grup produktów wśród zawodników sportów walki w Polsce.
Tabela 1. Częstotliwość spożycia różnych grup produktów wśród zawodników sportów walki w Polsce
| Produkt żywieniowy | Kilka razy w tygodniu lub częściej | Raz w tygodniu | 2-3 razy w miesiącu | Raz w miesiącu lub rzadziej |
|---|---|---|---|---|
| Zielone warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż, sałata, rukola) | 65% | 25% | 7% | 3% |
| Inne warzywa (np. brokuły, dynia, pomidor, papryka, groszek, buraki, cebula, cukinia, marchew, brokuły, ziemniaki) | 91% | 7% | 4% | 0% |
| Owoce jagodowe (np. truskawki, borówki, jagody, maliny, aronia) | 42% | 33% | 20% | 5% |
| Orzechy (np. włoskie, laskowe, brazylijskie, nerkowca) | 51% | 25% | 15% | 9% |
| Produkty mleczne (np. mleko, kefir, jogurt naturalny, twaróg, ser) | 68% | 17% | 10% | 5% |
| Oliwa z oliwek | 57% | 20% | 12% | 11% |
| Olej lniany | 9% | 19% | 25% | 47% |
| Tran | 27% | 11% | 24% | 38% |
| Nasiona roślin strączkowych (np. fasola, ciecierzyca, soja, soczewica) | 17% | 30% | 28% | 25% |
| Tłuste ryby morskie (np. łosoś, śledź, halibut, makrela, sardynki) | 15% | 43% | 27% | 15% |
| Mięso nieprzetworzone (np. drób, wołowina, wieprzowina) | 82% | 12% | 2% | 4% |
| Przetwory mięsne (np. szynka, salami, kiełbasa) | 36% | 28% | 18% | 18% |
| Żywność fast food (np. frytki, cheeseburger, zapiekanka, hamburger, hot dog) | 8% | 30% | 38% | 24% |
| Wyroby cukiernicze i słodycze (np. ciasto, słodkie przekąski, ciastka, drożdżówki, lody, budyń, batony, cukierki, pączki) | 25% | 42% | 25% | 8% |
| Alkohol (np. piwo, wódka, whisky, wino) | 5% | 16% | 34% | 45% |
| Kofeina (np. napoje energetyczne, coca-cola, kawa, żele energetyczne) | 58% | 23% | 14% | 5% |
| Przyprawy (np. kurkuma, rozmaryn, cynamon) | 52% | 27% | 15% | 6% |
Co prawda aż 67% badanych poprawnie wskazało tłuste ryby morskie, tran, algi morskie jako źródło kwasów tłuszczowych o najsilniejszym działaniu neuroprotekcyjnym, jednakże dziennik żywieniowy wypełniony przez respondentów dowodzi zdecydowanie zbyt niskiego spożycia tych produktów wśród zawodników sportów walki w Polsce. Zaledwie 15% badanych spożywa tłuste ryby morskie w wystarczającej ilości, czyli kilka razy w tygodniu lub częściej, w celu pokrycia podstawowego zapotrzebowania na DHA i EPA, czyli 250 mg na dobę (Jarosz i wsp. 2017), nie mówiąc już o zwiększonym zapotrzebowaniu wśród zawodników sportów kontaktowych. Przypomnijmy, że najniższą, odnotowaną w badaniu na sportowcach dawką DHA, wykazującą skuteczność w redukcji światła neurofilamentowego, biomarkera uszkodzenia neuronów, jest 2 g dziennie. 43% badanych spożywa tłuste ryby morskie raz w tygodniu, 27% 2-3 razy w miesiącu, natomiast 15% raz w miesiącu lub rzadziej i takie ilości nie są w stanie zaspokoić zapotrzebowania na DHA i EPA. Zdecydowanie częściej zawodnicy wybierają jako regularne źródło białka nieprzetworzone mięso (82%), przetwory mięsne (36%) i produkty mleczne (67%), czyli produkty nie posiadające kwasów omega 3.
W dzienniku żywieniowym badani zawodnicy odpowiedzieli na pytanie dotyczące częstotliwości spożycia produktów żywnościowych, wśród których znalazły się również produkty o potencjale neuroprotekcyjnym. Regularnością (kilka razy w tygodniu lub częściej) w spożyciu zielonych warzyw liściastych, owoców jagodowych, orzechów, oliwy z oliwek i tranu wykazało się zaledwie odpowiednio 65%, 42%, 51%, 57% i 27% badanych. 58% badanych spożywa kilka razy w tygodniu lub częściej kofeinę, której spożycie może mieć działanie ergogeniczne w sportach walki, jednak w przypadku wystąpienia zaburzeń snu towarzyszących wstrząśnieniu mózgu, warto ograniczyć jej spożycie (Davis, 2015). 5% i 16% spożywa odpowiednio kilka razy w tygodniu lub częściej i raz w tygodniu alkohol, którego spożycie może być indukowane przez zaburzenia neurologiczne wynikające z urazów mózgu (Alcock i wsp. 2018). Ponadto 25% i 42% badanych spożywa odpowiednio kilka razy w tygodniu lub częściej i raz w tygodniu wyroby cukiernicze oraz słodycze, a 8% i 30% spożywa odpowiednio kilka razy w tygodniu lub częściej i raz w tygodniu żywność fast food. Obie grupy produktów nie są rekomendowane przez ogólnie przyjęte zasady zdrowego odżywiania (Jarosz i wsp. 2017).
Kliknij tutaj, aby rozwinąć listę źródeł
1. Jarosz M. (red.) Normy żywienia dla populacji polskiej, Wyd. IŻŻ, Warszawa 2017 2. Davis J, Canty G. Are Sports-Related Concussions Giving You a Headache? Mo Med. 2015 May-Jun;112(3):187-91. 3. Alcock B, Gallant C, Good D. The relationship between concussion and alcohol consumption among university athletes. Addict Behav Rep. 2018 Feb 6;7:58-64.