Czarna aronia (Aronia melanocarpa) to mniej znany gatunek owoców, wykorzystywany głównie do produkcji soków, przecierów, dżemów, galaretek, wina, suplementów diety oraz jako barwnik spożywczy. Aronia pochodzi z Ameryki Północnej, jednak w XX stuleciu została rozpowszechniona w Europie Środkowej i Wschodniej, między innymi w Polsce gdzie jest produkowana w dużej ilości. (1)
Owoc ten jest ceniony jako świetne źródło przeciwutleniaczy, zwłaszcza polifenoli, takich jak kwasy fenolowe (kwasy chlorogenowe i neochlorogenowe) i flawonoidy (antocyjany, proantocyjanidyny, flawanole i flawonole), szczególnie cyjanidyno-3-galaktozyd i cyjanidyno-3-arabinozyd, jako oraz (-) – jednostki epikatechiny. Potencjał antyoksydacyjny aronii stawia ją na czele wśród wszystkich owoców jagodowych. Jagody A. melanocarpa, ze względu na obecność i wysoką zawartość tych bioaktywnych składników, wykazują szeroką gamę pozytywnych efektów, takich jak silna aktywność antyoksydacyjna i potencjalne korzyści lecznicze i terapeutyczne. Wykazują najwyższą aktywność antyoksydacyjną wśród jagód i innych owoców badanych do tej pory, co zmierzono za pomocą testu zdolności do wychwytywania rodników tlenowych (ORAC) (2)
Liczne badania in vitro, in vivo na modelu zwierzęcym oraz u ludzi przeprowadzone w ciągu ostatnich lat dowodzą wielu korzystnych mechanizmów związanych ze spożyciem aronii. Owoce aronii wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe, kardioprotekcyjne gastroochronne, hepatoprotekcyjne, przeciwnowotworowe, przeciwzakrzepowe i immunomodulujące. (1)
Przeprowadzono wiele badań na ludziach dotyczących terapeutycznego zastosowania potencjału aronii w chorobach metabolicznych. Zagadnienie to jest interesujące w szczególności, gdyż większość badań zostało wykonanych w Polsce.
- W badaniu Naruszewicza i wsp. z 2007 r. (3) 44 pacjentów (11 kobiet i 33 mężczyzn, średni wiek 66 lat), którzy przeżyli zawał mięśnia sercowego i byli poddawani terapii statynami przez co najmniej 6 miesięcy, zostało włączonych do badania. Osobnicy byli losowo przydzielani do otrzymywania 3 x 85 mg / dzień ekstraktu aronii lub placebo przez okres 6 tygodni. Ekstrakt z aronii użyty w badaniu posiadał następującą standaryzację: antocyjany (około 25%), polimeryczne procyjanidyny (około 50%) i kwasy fenolowe (około 9%). W porównaniu do placebo flawonoidy znacząco obniżały poziom 8-izoprostanu (o 38%) Ox-LDL (o 29%), hsCRP (o 23%), IL-6 (o 30%) i poziomy MCP-1 (o 29%). Ponadto stwierdzono znaczny wzrost stężenia adiponektyny (o 23,6%) i obniżenie skurczowego i rozkurczowego ciśnienia krwi odpowiednio o średnio 11 i 7,2 mmHg.
- W badaniu Broncel i wsp. z 2010 r. (4) celem było określenie wpływu aronii na stężenie endoteliny-1 (ET-1) lipidów, glukozy, kwasu moczowego, białka C-reaktywnego (CRP), fibrynogenu, katalazy (CAT), dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) i peroksydazy glutationowej (GSH-Px ) i peroksydacji lipidów (TBARS) w erytrocytach u pacjentów z zespołem metabolicznym. Badaniem objęto 22 zdrowych ochotników i 25 pacjentów z zespołem metabolicznym. Pacjenci z zespołem metabolicznym byli suplementowani ekstraktem z aronii (3 x 100 mg / dzień) przez dwa miesiące. Powyższe parametry zostały zmierzone. Okazało się, że interwencja z aronią wpłynęła korzystnie na ciśnienie krwi, poziom ET-1 w surowicy, lipidów i status oksydacyjny (GSH-Px, SOD, TBARS).
- W badaniu Duchnowicza i wsp. z 2012 r. (5) celem było oszacowanie wpływu 2-miesięcznej suplementacji ekstraktu z aronii (100 mg Aronox, trzy razy dziennie) na stężenie cholesterolu, peroksydację lipidów, płynność błony, poziom grup tiolowych i aktywność ATPazy w erytrocytach u pacjentów z hipercholesterolemią. W badaniu wzięło udział 25 pacjentów z hipercholesterolemią bez leczenia farmakologicznego i 20 osób zdrowych jako grupa kontrolna. Próbki krwi pobierano przed i po 1 i 2 miesiącach podawania Aronii. Dwumiesięczna suplementacja Aronią spowodowała zmniejszenie stężenia cholesterolu (o 22%) i zmniejszenie peroksydacji lipidów (o 40%) oraz zwiększenie płynności błony. Nie zaobserwowano statystycznie istotnego wzrostu stężenia grup tiolowych i aktywności ATPazy.
- W badaniu Skoczyńskiej i wsp. z 2007 r. (6) celem było oszacowanie wpływu antocyjanów zawartych w soku z aronii na ciśnienie tętnicze krwi, parametry lipidowe, parametry stanu zapalnego i stężenie witamin antyoksydacyjnych u mężczyzn z łagodną hipercholesterolemią. 58 zdrowych mężczyzn z rozpoznaną łagodną hipercholesterolemią, bez leczenia farmakologicznego zostało włączonych do badania. U wszystkich mężczyzn pomiary biochemiczne przeprowadzono 4 razy: na początku badania, po 6 tygodniach regularnego picia soku aroniowego, po 6 tygodniach bez picia soku, następnie powtarzano po 6 tygodniach picia soku z aronii. Testy laboratoryjne obejmowały: LDL, HDL i jej podfrakcje: HDL2 i HDL3, triglicerydy, nadtlenki lipidów (LPO), białka C-reaktywne o wysokiej czułości (hsCRP), homocysteinę, fibrynogen, glukozę oraz witaminy antyoksydacyjne. Regularne picie soku aroniowego spowodowało obniżenie całkowitego poziomu cholesterolu, LDL, triglicerydów oraz obniżenie poziom HDL2. Obserwowano również umiarkowane, ale znaczące zmniejszenie stężenia glukozy w surowicy, homocysteiny i fibrynogenu. Korzystne zmiany metaboliczne szły w parze ze znacznym działaniem hipotensyjnym soku z aronii.
- W badaniu Poręby i wsp. z 2009 r. (7) zbadano wpływ regularnego picia soku z aronii na funkcje śródbłonka u 35 mężczyzn z łagodną hipercholesterolemią. U wszystkich mężczyzn ocenę czynności śródbłonka i poziomu lipidów w surowicy przeprowadzono w czterech punktach czasowych: na początku badań, po 6 tygodniach regularnego picia soku z aronii, po 6 tygodniach bez picia soku, następnie po powtórzeniu 6 tygodnie picia soku z aronii. Podczas badania zaobserwowano istotne zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego w surowicy, LDL i trójglicerydów. Zaobserwowano statystycznie istotny wzrost stężenia tlenku azotu (NO) w surowicy oraz w rozszerzeniu tętnicy zależnym od przepływu (FMD).
- W badaniu Nowaka i wsp. z 2016 r. (8) zbadano związek między spożywaniem soku z aronii, a zmianami w zdolności antyoksydacyjnej, profilu lipidowym we krwi i funkcji śródbłonka. Badanie przeprowadzono na grupie 11 zdrowych ochotników, którzy spożyli sok z aronii przez trzy tygodnie. Badania obejmowały oznaczenie zdolności antyoksydacyjnych w surowicy, analizę profilu lipidów we krwi oraz pomiary funkcji śródbłonka. Trzytygodniowe spożycie soku z aronii znacznie zwiększyło zdolność antyoksydacyjną w surowicy, a najlepsze wyniki zaobserwowano tuż po tygodniu eksperymentu. Nie stwierdzono jednak istotnej zmiany profilu lipidów we krwi, z wyjątkiem osób z wyższym poziomem trójglicerydów, u których spożycie soku z aronii zredukowało te związki do normalnych wartości. Funkcja śródbłonka była normalna u wszystkich pacjentów i nie zmieniła się znacząco podczas badania.
- Yamane i wsp. w 2017 r. (9) zbadali wpływ soku aroniowego na po posiłkowy poziom glukozy we krwi u 37 zdrowych Japończyków. W tym celu przeprowadzili test tolerancji doustnej posiłku (OMTT). Stwierdzili, że po posiłkowe poziomy glukozy we krwi zostały zredukowane i nie ma różnicy w poziomach redukcji poposiłkowego stężenia glukozy we krwi u mężczyzn i kobiet. Stwierdzili również, że aktywność peptydazy dipeptydylowej IV (DPP IV), α-glukozydazy i enzymu konwertującego angiotensynę (ACE) została zredukowana sokiem aroniowym. Wyniki te sugerują, że sok z aronii hamuje podwyższenie poziomu glukozy we krwi poposiłkowej poprzez hamowanie tych aktywności enzymatycznych i może być przydatny w profilaktyce chorób metabolicznych. Cyjanidyno-3,5-O-diglukozyd jest inhibitorem DPP IV – enzymu powodującego rozkład enzymu GLP-1.
- Simeonov i wsp. przeprowadzili w 2002 r. (10) interwencję na 48 pacjentach z cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną. Dzienne spożycie 200 ml soku Aronia przez okres 3 miesięcy okazało się być skuteczne w obniżeniu poziomu glukozy na czczo u 21 pacjentów z insulinoniezależną cukrzycą. Aronia miała korzystny wpływ na poziom HbA1c, całkowity poziom cholesterolu i lipidów.
- Celem interwencji Pilaczyńskiej-Szczesniak i wsp. z 2005 r. (11) było zbadanie wpływu zwiększonego spożycia antocyjanów zawartych w soku z aronii na parametry redoks u wioślarzy wykonujących ćwiczenia fizyczne podczas 1-miesięcznego obozu treningowego. Zawodnicy zostali losowo przydzieleni do otrzymywania 150 ml soku z aronii dziennie, zawierającego 23 mg / 100 ml antocyjanów (grupa suplementowana) lub placebo (grupa kontrolna). Przed i po okresie suplementacji badani wykonywali przyrostowy test wysiłkowy wioślarski. Próbki krwi pobrano z żyły łokciowej przed każdym testem wysiłkowym, 1 minutę po teście i po 24-godzinnym okresie rekonwalescencji. Po okresie suplementacji stężenia TBARS w próbkach pobranych 1 minutę po teście wysiłkowym i po 24-godzinnym okresie rekonwalescencji były istotnie niższe u osób otrzymujących sok z aronii niż w grupie kontrolnej. W grupie suplementowanej aktywność peroksydazy glutationowej była niższa w próbkach pobranych 1 minutę po teście wysiłkowym, a aktywność dysmutazy ponadtlenkowej była niższa w próbkach pobranych po 24 godzinach, w porównaniu do osobników otrzymujących placebo. Odkrycia te wskazują, że zwiększone spożycie antocyjanów ogranicza indukowane wysiłkiem uszkodzenie oksydacyjne w erytrocytach, najprawdopodobniej poprzez wzmocnienie endogennego systemu obrony antyoksydacyjnej.
Podsumowując Aronia melanocarpa jest bardzo wartościowym owocem, głównie ze względu na swoje potężne właściwości antyoksydacyjne. Chociaż biodostępność polifenoli z aronii jest niska, to ich biotransformacja jest wystarczająca dla osiągnięcia efektów terapeutycznych. Aronia może być stosowano jako składnik diety o potencjale immunomodulującym, przeciwbakteryjnym, hepatoprotekcyjnym, gastroprotekcyjnym, kardioprotekcyjnym, przeciwcukrzycowym, przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym.
Bardzo dobrze sprawdza się w zespole metabolicznym w celu poprawy parametrów lipidowych, poziomu glukozy, funkcji śródbłonka oraz statusu redox w procesie redukcji masy ciała.
Kliknij tutaj, aby rozwinąć listę źródeł
-
Jurikova T, Mlcek J, Skrovankova S, Sumczynski D, Sochor J, Hlavacova I, Snopek L, Orsavova J. Fruits of Black Chokeberry Aronia melanocarpa in the Prevention of Chronic Diseases. Molecules. 2017
-
Bräunlich M, Slimestad R, Wangensteen H, Brede C, Malterud KE, Barsett H. Extracts, anthocyanins and procyanidins from Aronia melanocarpa as radical scavengers and enzyme inhibitors. Nutrients. 2013
-
Naruszewicz M, Laniewska I, Millo B, Dłuzniewski M. Combination therapy of statin with flavonoids rich extract from chokeberry fruits enhanced reduction in cardiovascular risk markers in patients after myocardial infraction (MI). Atherosclerosis. 2007
-
Broncel M, Kozirog M, Duchnowicz P, Koter-Michalak M, Sikora J, Chojnowska-Jezierska J. Aronia melanocarpa extract reduces blood pressure, serum endothelin, lipid, and oxidative stress marker levels in patients with metabolic syndrome. Med Sci Monit. 2010
-
Duchnowicz P, Nowicka A, Koter-Michalak M, Broncel M. In vivo influence of extract from Aronia melanocarpa on the erythrocyte membranes in patients with hypercholesterolemia. Med Sci Monit. 2012
-
Influence of chokeberry juice on arterial blood pressure and lipid parameters in men with mild hypercholesterolemia Anna Skoczynska, Iwona Jedrychowska, Rafał Poreba, Anna Affelska-Jercha, Barbara Turczyn, Anna Wojakowska, Ryszard Andrzejak, 2007
-
Poreba R, Skoczynska A, Gac P, Poreba M, Jedrychowska I, Affelska-Jercha A, Turczyn B, Wojakowska A, Oszmianski J, Andrzejak R. Drinking of chokeberry juice from the ecological farm Dzieciolowo and distensibility of brachial artery in men with mild hypercholesterolemia. Ann Agric Environ Med. 2009
-
Nowak D., Grąbczewska Z., Gośliński M., Obońska K., Dąbrowska A., Kubica J. (2016): Effect of chokeberry juice consumption on antioxidant capacity, lipids profile and endothelial function in healthy people: a pilot study. Czech J. Food Sci., 34: 39-46.
-
Aronia juice suppresses the elevation of postprandial blood glucose levels in adult healthy Japanese Yamane, Takuya et al. Clinical Nutrition Experimental , Volume 12 , 20 – 26, 2017
-
Simeonov SB, Botushanov NP, Karahanian EB, Pavlova MB, Husianitis HK, Troev DM. Effects of Aronia melanocarpa juice as part of the dietary regimen in patients with diabetes mellitus. Folia Med (Plovdiv). 2002
-
Pilaczynska-Szczesniak L, Skarpanska-Steinborn A, Deskur E, Basta P, Horoszkiewicz-Hassan M. The influence of chokeberry juice supplementation on the reduction of oxidative stress resulting from an incremental rowing ergometer exercise. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2005