Łagodne urazowego uszkodzenia mózgu (mTBI) są coraz częściej dostrzeganym problemem w sportach kontaktowych. Kwasy tłuszczowe ω-3 (omega-3), takie jak kwas dokozaheksaenowy (DHA) odgrywają istotne role strukturalne i funkcjonalne w mózgu. Wspomagają rozwój mózgu i funkcji poznawczych przez całe życie. Zgromadzone dowody sugerują, że DHA może działać jako obiecujący środek profilaktyczny dla mTBI.
Konsekwencje urazowego uszkodzenia mózgu
Uraz mechaniczny powoduje rozerwanie błony w komórce nerwowej, uszkodzenie aksonów, uwalnianie glutaminianu i aktywację kanałów jonowych, takich jak receptor NMDA. Deregulacja strumienia Na + / K + / Ca2 + prowadzi do ekscytotoksyczności – masowego napływu wapnia i wypływu potasu oraz uwolnienia glutaminianu. Dopływ Ca2 + również zwiększa uszkodzenie struktury aksonalnej i powoduje dysfunkcję mitochondrialną. Pompy Na / K zależne od ATP działają wydajniej, tworząc stan hipermetaboliczny generujący stres oksydacyjny, który może spowodować uszkodzenie komórek.
Zapasy glukozy ulegają wyczerpaniu ze względu na stan hipermetaboliczny, co powoduje stan hipometaboliczny przy niskim zużyciu glukozy. Ten stan hipometaboliczny może w ciężkich przypadkach utrzymywać się przez miesiące, a w tym czasie mózg może być szczególnie podatny na powtarzające się obrażenia. Równocześnie stan zapalny wywołany aktywacją mikrogleju następuje wkrótce po urazie wstępnym, powodując uszkodzenie struktur komórkowych. Ostatecznie połączenie stresu oksydacyjnego, stanu zapalnego, ekscytotoksyczności, dysfunkcji mitochondriów i uszkodzenia aksonów powoduje apoptozę neuronów.
Wykazano, że DHA wpływa korzystnie na kilka następstw tego uszkodzenia, takich jak ekscytotoksyczność, stres oksydacyjny i stan zapalny.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24829473
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25373094
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5647748/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29663102
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29126932
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28365875
DHA, a uszkodzenia mózgu w badaniach naukowych
Neuroprotekcyjne działanie DHA obserwowane w modelach gryzoni z TBI wykazuje największą skuteczność przy podawaniu w dawce odpowiadającej 40 mg/kg masy ciała/dzień, co odpowiada dawce około 3,6 g u 90-kilogramowego sportowca.
W randomizowanym, podwójnie zaślepionym, kontrolowanym placebo badaniu, 81 zawodników futbolu amerykańskiego zostało przypisanych do spożycia 2, 4, 6 g dziennie DHA lub placebo. Próbki krwi pobierano w określonym czasie w ciągu 189 dni, w zależności od częstotliwości i harmonogramu uderzeń w głowę. Suplementacja DHA zwiększyła poziom DHA w osoczu w sposób zależny od dawki.
Niezależnie od dawki, suplementacja DHA powodowała zmniejszenie stężenia łańcucha lekkich neurofilamentów (Nf-L), biomarkera uszkodzenia aksonów w surowicy, jednak najskuteczniejsza okazała się dawka 2 g dziennie.
Wyniki tego badania, pierwszego na dużą skalę badania weryfikującego potencjalne profilaktyczne stosowanie DHA u sportowców futbolu amerykańskiego, sugerują skuteczne neuroprotekcyjne działanie suplementacji DHA oraz identyfikują optymalną dawkę DHA w prewencji mTBI.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26765633
Ciekawą interwencję z udziałem 30 emerytowanych zawodników futbolu amerykańskiego z objawami uszkodzeń mózgu i upośledzenia funkcji poznawczych przeprowadził DG. Amen w 2011 roku. Przez 6 miesięcy podawano uczestnikom olej rybi (5,6 g dziennie), multiwitaminę, suplement zawierający następujące składniki: ginko biloba, winpocetyna, boostery acetylocholiny (acetylo-l-karnityna i huperzyna A) oraz antyoksydanty (kwas alfa-liponowy i n-acetylocysteinę). W razie potrzeby wprowadzano redukcję masy ciała.
Po interwencji odnotowano statystycznie znaczącą poprawę pracy mózgu. Doszło do wzrostu uwagi, pamięci, wnioskowania, prędkości przetwarzania informacji, zwiększoną perfuzję mózgu, szczególnie w korze przedczołowej, płatach ciemieniowych, płatach potylicznych, przednim zakręcie obręczy i móżdżku. Badanie to pokazuje, że nastąpiła poprawa zdolności poznawczych i mózgowych krwi w grupie zawodników.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21615001
DHA, a uszkodzenia mózgu – wskazówki praktyczne
Polecam swoim zawodnikom, w szczególności sportów uderzanych, przewlekłą suplementację omega 3 DHA/EPA. W szczególności w okresach sparingowych, po utracie przytomności, mTBI, objawach CTE. Zazwyczaj polecam regularne spożywanie tłustych ryb morskich jako źródła DHA i suplementację dawek około 1 g dziennie. W celu osiągnięcia silnej neuroprotekcji warto zastosować dawkę 2 g samego DHA. Warto zwrócić uwagę na potencjalne ryzyko wzrostu peroksydacji lipidów w przypadku stosowania wysokich dawek kwasów tłuszczowych omega 3.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9168460
Istnieją również pewne rankingi, gdzie oceniano jakość preparatów różnych firm. W jednym z nich najlepszą ocenę zyskał tran firmy Möller’s. Przy wyborze preparatu, warto również zwrócić uwagę na zawartość witaminy E, która chroni suplement przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.
Jeżeli interesujecie Cię tematyka prewencji urazowych uszkodzeń mózgu w sporcie, zapoznaj się ze szkoleniem online w tej tematyce.