Kapsaicyna – fakty i mity

Kapsaicynoidy są substancjami zawartymi w roślinach, które nadają ostry smak i znajdują się przede wszystkim w papryczkach chilli. Kapsaicyna i dihydrokapsaicyna i stanowią około 90% kapsaicynoidów występujących w naturze. Wykazano, że wpływają one na wydatek energetyczny najprawdopodobniej przez stymulowanie układu współczulnego i zwiększenie wydzielania katecholamin – adrenaliny i noradrenaliny (1).

Kapsaicyna wiąże się z tymi samymi receptorami (TRPV1), które prowadzą do odczuwania bólu od ciepła. W rzeczywistości papryczki chili są wyjątkowo ostre. W związku z tym niewiele osób może je w ogóle spożywać lub może jedynie w bardzo małych ilościach. Kapsaicyna, jako agonista receptora TRPV1 może stanowić potencjalną strategię w prewencji otyłości i zespołu metabolicznego.

Coraz więcej dowodów wskazuje, że receptory TRPV1 odgrywają kluczową rolę w regulacji metabolizmu całego organizmu. Wpływają na termogenezę, regulację masy ciała, metabolizm glukozy i lipidów oraz układ sercowo-naczyniowy (2). Aktywacja TRPV1 przez kapsaicynę może łagodzić zaburzenia homeostazy glukozy przez stymulowanie wydzielania insuliny i zwiększenie poziomu GLP-1 (3, 4). Kapsaicyna posiada właściwości czyniące ją substancją znajdującą zastosowanie w terapii bólu, reumatoidalnego zapalenia stawów i naczynioruchowego nieżytu nosa. Kilka badań przedklinicznych wykazało, że kapsaicyna może działać przeciwnowotworowo. Wreszcie, kapsaicyna wykazuje znaczące właściwości przeciwutleniające. Postulowano, że związek ten może mieć ważne implikacje w zapobieganiu lub leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera (5).

Potencjalne mechanizmy kapsaicyny leżące u podstaw działania przeciw otyłości

• zwiększenie utleniania tłuszczów i hamowanie adipogenezy
• aktywowanie BAT i indukowanie termogenezy
• tłumienie apetytu i zwiększenie sytości regulowanej przez obwody neuronalne podwzgórza
• modulacje funkcji przewodu pokarmowego i mikroflory jelitowej

Inną niezależną grupą związków, które są strukturalnie podobne do kapsaicyny są kapsinoidy. Znajdują się w nieostrej odmianie czerwonej papryki zwanej „CH-19 Sweet” (6). Ze względu na ich odmienną strukturę kapsinoidy stymulują receptory w jelitach natomiast nie działają na receptory w jamie ustnej. To powoduje brak odczuwania uczucia pieczenia po ich spożyciu (7).

Kapsaicyna, papryczki chili, i CH-19 w badaniach naukowych

• Whiting i wsp. w 2012 przeprowadzili systematyczny przegląd literatury (6) w celu oceny potencjalnych korzyści ze spożycia kapsaicynoidów i kapsynoidów w stosunku do utraty i kontroli masy ciała. Spośród 90 zidentyfikowanych badań 20 spełniało kryteria włączenia (n = 563). Zidentyfikowano trzy główne obszary potencjalnych korzyści w zakresie kontroli masy ciała. W tym wzrost wydatku energetycznego, wzrost utleniania tłuszczów i spadek apetytu. Interwencje w analizowanych badaniach obejmowały zastosowanie pieprzu czerwonego bogatego w kapsaicinoidy, CH-19 Słodkiej papryki, suplementów kapsaicyny, suplementów dihydrokapsiatu i pieprzu cayenne. Zaobserwowano, że regularne spożywanie kapsaicynoidów powodowało istotny spadek zawartości tłuszczu w jamie brzusznej i spadek apetytu oraz poboru energii. W przeglądzie stwierdzono również, że spożycie kapsaicynoidów zwiększa spoczynkowy wydatek energii o około 50 kcal dziennie, co skutkuje klinicznie istotną utratą masy ciała w ciągu 1-2 lat. Na podstawie wyników zasugerowano, że kapsaicynoidy mogą odgrywać pozytywną rolę w programach kontroli masy ciała.
• W 2014 r. ponownie Whiting i wsp. przeprowadzili meta analizę (8). Uwzględniono w niej 10 badań klinicznych i oceniono wpływ kapsaicynoidów na kontrolę masy ciała i spożycie energii. Analiza danych wykazała, że ​​spożycie kapsaicynoidów przed posiłkiem zmniejszyło spożycie energii ad libitum o 309,9 kJ (74,0 kcal) podczas posiłku. Wyniki badań sugerują, że minimalna dawka 2 mg kapsaicynoidów jest potrzebna, aby przyczynić się do zmniejszenia poboru energii ad libitum, co wydaje się być przypisane zmienionej preferencji dla pokarmów bogatych w węglowodany w stosunku do żywności o wyższej zawartości tłuszczu. Wyniki należy jednak traktować z pewną ostrożnością, ponieważ heterogeniczność była wysoka.

Kapsaicyna – podsumowanie

Na podstawie dostępnych dowodów wydaje się, że kapsaicynoidy i kapsynoidy występujące w ostrych paprykach są skuteczne w zwiększaniu spoczynkowego wydatku energetycznego, co może prowadzić do klinicznie znaczącej utraty masy ciała w miarę upływu czasu.  Najczęściej zgłaszane dawki stosowane w badaniach klinicznych wynoszą 30 mg dla czerwonej papryki chili, 135 mg dla suplementów kapsaicyny, 3–12 mg dla kapsynoidów i do 1 g/kg masy ciała dla CH-19 Słodkiej papryki (6). Pozostają jednak pytania dotyczące zdolności kapsaicynoidów i kapsynoidów do powodowania znacznego spadku masy ciała w czasie, ponieważ do tej pory przeprowadzono niewiele badań długoterminowych (> 12 tygodni) z udziałem ludzi.