Kreatyna, a uszkodzenia mózgu

Kreatyna, inaczej kwas metyl-guanidynooctowy, powstaje endogennie w nerkach i wątrobie z aminokwasów argininy i glicyny przy użyciu s-adenozylmetioniny (SAMe). Ponad 60% kreatyny w ludzkim organizmie ulega fosforylacji i służy jako donor reszt fosforanowych do resyntezy adenozynotrifosforanu (ATP). Poza endogenną produkcją człowiek pozyskuje kreatynę z diety. Występuje ona w znacznej ilości przede wszystkim w mięsie i rybach. Jednak najbardziej popularną formą uzupełniania tego związku wśród sportowców jest jego suplementacja. Napisałem również przeglądowy artykuł o kreatynie. Po więcej informacji zapraszam do lektury. Teraz skupmy się na tym jakie właściwości posiada kreatyna przy urazach mózgu.

Czy kreatyna posiada również właściwości neuroprotekcyjne?

W ostatnim czasie coraz częściej bada się aspekty działania neuroprotekcyjnego kreatyny. W obliczu urazowego uszkodzenia mózgu (mTBI), dochodzi do kryzysu energetycznego w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Po wystąpieniu mTBI dochodzi do zmniejszenia stężenia kreatyny w mózgu ze względu na zaistniały stres metaboliczny (1). Najpierw następuje etap hiperglikozy wynikajacy z kaskady neurometabolicznej, a następnie kryzys, w którym mózg nie jest w stanie pozyskać odpowiedniej ilości energii z glukozy.

Suplementacja kreatyną zwiększa poziom kreatyny i fosfokreatyny dostępnej dla mózgu jako alternatywne źródło energii. Wzrost dostępności fosfokreatyny w mózgu skutkuje zwiększeniem zapasów energetycznych dla mózgu. Tym samym kreatyna może działać neuroprotekcyjnie po urazowym uszkodzeniu mózgu, co potwierdzają badania na zwierzętach. W badaniu Sullivan i wsp. wykazali, że suplementacja kreatyną przed wypadkiem może zmniejszyć zakres uszkodzenia związanego z TBI nawet o 50% (2).

Opublikowane zostało również badanie przeprowadzone wśród ludzi. Wykazano w nim szybszą rekonwalescencję, poprawę funkcji poznawczych i mentalnych oraz redukcję objawów TBI u dzieci otrzymujących przez 6 mies. 0,4 g/kg m. c. kreatyny (3, 4). Dodatkowo w innym badaniu wykazano wzrost stężenia kreatyny w mózgu i poprawę funkcji kognitywnych podczas niedotlenienia, czyli sytuacji wywołującej zbliżoną odpowiedź fizjologiczną organizmu do urazowego uszkodzenia mózgu (5).

Jak dawkować kreatynę przy TBI?

Dawki kreatyny wymagane do zwiększenia stężenia kreatyny w mózgu wydają się być jednak znacznie większe niż w przypadku jej tradycyjnego zastosowania, w celu zwiększenia jej stężenia w mięśniach.

We wczesnym etapie rekonwalescencji, zaraz po TBI warto rozważyć fazę nasycenia czyli około 0,4 g/ kg m. c. dziennie w podzielonych porcjach po 5 g co kilka godzin. Dla przykładu zawodnik ważący 80 kg powinien przyjmować około 32 g dziennie (np. 6 x 5 g dziennie).

W późniejszym etapie dochodzenia do zdrowia można zmniejszyć dawkę do 0,2 g/ kg m. c. dziennie, a następnie stopniowo do 3-5 g dziennie, gdy rekonwalescencja przebiega pomyślnie.

Podsumowanie – kreatyna, a uszkodzenia mózgu

Konieczne są kolejne badania w zakresie zastosowania kreatyny podczas mTBI. Neuroprotekcyjne właściwości to kolejny powód dla którego warto rekomendować kreatynę sportowcom, w szczególności zawodnikom sportów kontaktowych, którzy ryzykują mTBI. Kreatyna wykazuje działanie ergogeniczne, dodatkowo działając neuroprotekcyjne i jest przy tym jest bezpieczna, niedroga, ogólnie dostępna i rekomendowana sportowcom przez najbardziej prestiżowe organizacje żywienia w sporcie.

Jeżeli interesuje cię tematyka urazowych uszkodzeń mózgu i neuroprotekcji w sporcie koniecznie zapisz się na szkolenie online.