W 2019 r. przeprowadziłem w grupie 153 zawodników sportów walki badanie Ocena poziomu wiedzy zawodników sportów walki dotycząca konsekwencji neurologicznych indukowanych ciosami oraz neuroprotekcji żywieniowej. W badaniu zostały zbadane również nawyki żywieniowe zawodników sportów walki w Polsce. Uczestnicy badania wypełnili dzienniki żywieniowe określające częstotliwość spożycia poszczególnych produktów żywnościowych. Poniższa tabela ukazuje częstotliwość spożycia różnych grup produktów wśród zawodników sportów walki w Polsce.
Tabela 1. Częstotliwość spożycia różnych grup produktów wśród zawodników sportów walki w Polsce
| Produkt żywieniowy | Kilka razy w tygodniu lub częściej | Raz w tygodniu | 2-3 razy w miesiącu | Raz w miesiącu lub rzadziej |
|---|---|---|---|---|
| Zielone warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż, sałata, rukola) | 65% | 25% | 7% | 3% |
| Inne warzywa (np. brokuły, dynia, pomidor, papryka, groszek, buraki, cebula, cukinia, marchew, brokuły, ziemniaki) | 91% | 7% | 4% | 0% |
| Owoce jagodowe (np. truskawki, borówki, jagody, maliny, aronia) | 42% | 33% | 20% | 5% |
| Orzechy (np. włoskie, laskowe, brazylijskie, nerkowca) | 51% | 25% | 15% | 9% |
| Produkty mleczne (np. mleko, kefir, jogurt naturalny, twaróg, ser) | 68% | 17% | 10% | 5% |
| Oliwa z oliwek | 57% | 20% | 12% | 11% |
| Olej lniany | 9% | 19% | 25% | 47% |
| Tran | 27% | 11% | 24% | 38% |
| Nasiona roślin strączkowych (np. fasola, ciecierzyca, soja, soczewica) | 17% | 30% | 28% | 25% |
| Tłuste ryby morskie (np. łosoś, śledź, halibut, makrela, sardynki) | 15% | 43% | 27% | 15% |
| Mięso nieprzetworzone (np. drób, wołowina, wieprzowina) | 82% | 12% | 2% | 4% |
| Przetwory mięsne (np. szynka, salami, kiełbasa) | 36% | 28% | 18% | 18% |
| Żywność fast food (np. frytki, cheeseburger, zapiekanka, hamburger, hot dog) | 8% | 30% | 38% | 24% |
| Wyroby cukiernicze i słodycze (np. ciasto, słodkie przekąski, ciastka, drożdżówki, lody, budyń, batony, cukierki, pączki) | 25% | 42% | 25% | 8% |
| Alkohol (np. piwo, wódka, whisky, wino) | 5% | 16% | 34% | 45% |
| Kofeina (np. napoje energetyczne, coca-cola, kawa, żele energetyczne) | 58% | 23% | 14% | 5% |
| Przyprawy (np. kurkuma, rozmaryn, cynamon) | 52% | 27% | 15% | 6% |
Czy zawodnicy sportów walki jedzą odpowiednią ilość ryb?
Co prawda aż 67% badanych poprawnie wskazało tłuste ryby morskie, tran, algi morskie jako źródło kwasów tłuszczowych o najsilniejszym działaniu neuroprotekcyjnym, jednakże dziennik żywieniowy wypełniony przez respondentów dowodzi zdecydowanie zbyt niskiego spożycia tych produktów wśród zawodników sportów walki w Polsce. Zaledwie 15% badanych spożywa tłuste ryby morskie w wystarczającej ilości, czyli kilka razy w tygodniu lub częściej, w celu pokrycia podstawowego zapotrzebowania na DHA i EPA, czyli 250 mg na dobę (Jarosz i wsp. 2017), nie mówiąc już o zwiększonym zapotrzebowaniu wśród zawodników sportów kontaktowych.
Przypomnijmy, że najniższą, odnotowaną w badaniu na sportowcach dawką DHA, wykazującą skuteczność w redukcji łańcucha lekkich neurofilamentów (NfL), biomarkera uszkodzenia neuronów, jest 2 g dziennie. 43% badanych spożywa tłuste ryby morskie raz w tygodniu, 27% 2-3 razy w miesiącu, natomiast 15% raz w miesiącu lub rzadziej i takie ilości nie są w stanie zaspokoić zapotrzebowania na DHA i EPA. Zdecydowanie częściej zawodnicy wybierają jako regularne źródło białka nieprzetworzone mięso (82%), przetwory mięsne (36%) i produkty mleczne (67%), czyli produkty nie posiadające kwasów omega 3.
Co jeszcze wiemy o nawykach żywieniowych zawodników sportów walki?
W dzienniku żywieniowym badani zawodnicy odpowiedzieli na pytanie dotyczące częstotliwości spożycia produktów żywnościowych. Wśród produktów, o które zostali zapytani znalazły się również produkty o potencjale neuroprotekcyjnym. Regularnością (kilka razy w tygodniu lub częściej) w spożyciu zielonych warzyw liściastych, owoców jagodowych, orzechów, oliwy z oliwek i tranu wykazało się zaledwie odpowiednio 65%, 42%, 51%, 57% i 27% badanych.
58% badanych spożywa kilka razy w tygodniu lub częściej kofeinę. Jej spożycie może mieć działanie ergogeniczne w sportach walki, jednak w przypadku wystąpienia zaburzeń snu towarzyszących wstrząśnieniu mózgu, warto ograniczyć jej spożycie (Davis, 2015). 5% i 16% spożywa odpowiednio kilka razy w tygodniu lub częściej i raz w tygodniu alkohol, którego spożycie może być indukowane przez zaburzenia neurologiczne wynikające z urazów mózgu (Alcock i wsp. 2018). Ponadto 25% i 42% badanych spożywa odpowiednio kilka razy w tygodniu lub częściej i raz w tygodniu wyroby cukiernicze oraz słodycze. 8% i 30% spożywa odpowiednio kilka razy w tygodniu lub częściej i raz w tygodniu żywność fast food. Obie grupy produktów nie są rekomendowane przez ogólnie przyjęte zasady zdrowego odżywiania (Jarosz i wsp. 2017).
Podsumowanie – nawyki żywieniowe zawodników sportów walki
Jak widać nawyki żywieniowe zawodników sportów walki w Polsce świadczą o pewnych brakach edukacji żywieniowej tej grupy. Należałoby przeprowadzić więcej badań w tym zakresie i zaplanować szerszą edukację tej grupy sportowców w zakresie zdrowego odżywiania.
Kliknij tutaj, aby rozwinąć listę źródeł
1. Jarosz M. (red.) Normy żywienia dla populacji polskiej, Wyd. IŻŻ, Warszawa 2017 2. Davis J, Canty G. Are Sports-Related Concussions Giving You a Headache? Mo Med. 2015 May-Jun;112(3):187-91. 3. Alcock B, Gallant C, Good D. The relationship between concussion and alcohol consumption among university athletes. Addict Behav Rep. 2018 Feb 6;7:58-64.