Teobromina – młodsza siostra kofeiny

Powszechnie uważa się, że właściwości prozdrowotne kakao związane są z zawartością flawonoidów. Czy jest to w pełni prawdą? Nie do końca. Jedną z kluczowych substancji odpowiadających za efekt działania kakao na ludzki organizm jest teobromina. (1) Nazwana na cześć drzewa kakaowego Theobroma Cacao, co oznacza „pożywienie bogów”(2).

Teobromina jest metyloksantyną strukturalnie podobną do kofeiny, która jest jedną z najlepiej przebadanych substancji ergogenicznych na świecie. Kofeina jest metabolizowana głównie przez wątrobę i, co ciekawe, jednym z jej metabolitów jest teobromina (3).

Artykuł o kofeinie -> https://feldmannutrition.pl/nowa/zastosowanie-kofeiny-w-sporcie

Mechanizmem działania teobrominy, podobnie jak kofeiny jest antagonizm receptorów adenozyny. Blokuje enzymy fosfodiesterazy i zwiększa aktywność przekaźnika zwanego cAMP. (4) W ostatniej dekadzie pojawia się coraz więcej dowodów naukowych świadczących, że teobromina wykazuje trochę inne działanie psychoaktywne od działania kofeiny (5, 6). Wpływ teobrominy na ciśnienie krwi (7) jest również jakościowo inny niż kofeiny (5), ale przyczyny tych różnic nie zostały ustalone.

Jednym możliwym wytłumaczeniem rozbieżności w działaniu kofeiny i teobrominy może być ich różny okres półtrwania. Okres półtrwania teobrominy jest wyższy niż kofeiny nawet u gryzoni, które mają szybszy metabolizm wątrobowy. Średni okres półtrwania w osoczu u zdrowych ochotników wynosi około 10 godzin, a procent niezmodyfikowanego związku obecnego w moczu zebranym przez 48 godzin po podaniu pojedynczej dawki 10 mg / kg jest stosunkowo wysoki, bo około 16–18% (8). Zawartość teobrominy w gorzkiej czekoladzie wynosi około 500-750 mg / 100g. (9), natomiast tabliczka mlecznej czekolady może mieć jedynie około 65 mg (1).

Spożycie teobrominy w produktach z kakao lub jej suplementacja może nieść za sobą wiele korzyści zdrowotnych:

• Teobromina powoduje szybkie obniżenie ciśnienia krwi z powodu rozszerzenia naczyń krwionośnych. W badaniu (DB-RCT) u 84 zdrowych pacjentów, teobromina w dawkach od 250 do 1000 mg znacząco obniżyła ciśnienie krwi (6). W innym badaniu (DB-RCT) wśród 24 uczestników wykazano, że teobromina może pomóc przy wysokim ciśnieniu. W ciągu 1 godziny od spożycia 700 mg teobrominy obniżyło ciśnienie krwi uczestników. (5) Dodatkowo w innym badaniu (DB-RCT) na 42 zdrowych osobach, kakao wzbogacone o prawie 1000 mg teobrominy spowodowało wyraźny spadek ciśnienia krwi w okresie 3 tygodni (7).
• Działa stymulująco na ośrodkowy układu nerwowy oraz układ sercowo-naczyniowy. W dwóch badaniach (DB-RCT) odpowiednio na 42 i 84 zdrowych ochotnikach, dawki teobrominy pomiędzy 300 a 1000 mg zwiększały częstotliwość akcji serca w sposób zależny od dawki. W ciągu 5 godzin częstotliwość akcji serca wzrosła o około 6-7 uderzeń na minutę (6, 7).
• Może poprawiać funkcje kognitywne. W badaniu (RCT) 24 uczestników zostało poproszonych o wykonanie zadań przed i po podaniu teobrominy. Po podaniu teobrominy, badani wykazywali większe zainteresowanie zadaniami i byli spokojniejsi. W połączeniu z działaniem kofeiny (w kakao), te pozytywne efekty uległy dalszej poprawie (5). W 30-osobowym badaniu (DB-RCT) spożyto napoje na bazie kakao z różną zawartością teobrominy i flawonoidów kakaowych. Uczestnicy osiągali lepsze wyniki w zakresie zadań umysłowych i odczuwali mniejsze zmęczenie psychiczne (10).
• Jest użyteczna w astmie i innych problemach z układem oddechowym, takich jak kaszel, na który nie opracowano jeszcze skutecznego leku. Poprzez rozszerzenie oskrzelików, w których zachodzi wymiana tlenu, oddychanie staje się łatwiejsze. W badaniu (DB-RCT) u 21 młodych osób dorosłych z astmą, kapsułki teobrominy spowodowały wzrost średnicy oskrzeli, co poprawiło przepływ powietrza do płuc (3). W DB-RCT na 289 osobach z kaszlem uporczywym wykazano, że teobromina może przynieść nieznaczną statystycznie poprawę i spadek nasilenia dolegliwości (21).
• Może poprawiać kondycję szkliwa w zębach. Ludzkie zęby trzonowe były lepiej chronione podczas leczenia roztworem teobrominy. Teobromina została nawet uznana za alternatywę dla fluoru jako składnika pasty do zębów (11, 12).
• Wykazuje działanie przeciwzapalne. Zmniejsza poziomy cytokin zapalnych, takich jak IFN-y i TNF-a (13).
• Może wpływać korzystnie na profil lipidowy. W badaniu (DB-RCT) wśród 152 zdrowych uczestników teobromina podniosła poziom HDL i apolipoproteiny A-I, a także obniżyła poziom cholestrolu LDL oraz apolipoproteiny B. Co jest istotne efekt jest przypisywany tylko teobrominie, a nie innym substancjom zawartym w kakao (14).
• W badaniu z udziałem 5,587 osób, teobromina przyczyniła się do poprawy snu. W porównaniu do innych produktów zawierających kofeinę, kakao może powodować bardziej spokojny sen ze względu na wysoką zawartość teobrominy. (16)
• Działa jako inhibitor wzrostu kryształów kwasu moczowego. Dlatego teobromina może być klinicznie użyteczna w leczeniu kamicy oraz dny moczanowej. (17)
• Ciekawostka – badanie na ludzkich komórkach sugeruje, że poprzez wpływ na fosfodiesterazę-4, teobromina sprzyja wyhamowaniu szlaku Ras-p44 / 42 ERK i Akt, które sprzyjają rozwojowi złośliwego glejaka (15).

Teobromina nie jest toksyczna u ludzi, chyba że zostanie użyta w ekstremalnych ilościach. Nie ma wyznaczonej śmiertelnej dawki, ale stałe dzienne spożycie do około 1500 mg wiąże się z występowaniem objawów takich jak: nudności, utrata apetytu, bóle głowy, wahania nastroju. (18)

Dawkowanie teobrominy wynosi 50-1000 mg dziennie. Najbardziej optymalna dawka oscyluje ~500 mg dziennie. Warto zapamiętać, że teobromina jest toksyczna dla zwierząt domowych np. psów, kotów oraz koni (19). Teobromina oddziałuje synergistycznie z kofeiną zwiększając częstość akcji serca, czujność i poszerzenie naczyń krwionośnych (20). Warto łączyć teobrominę z epikatechiną w celu osiągnięcia efektu synergii jaki występuje naturalnie w produktach z kakao. U szczurów teobromina zwiększa wchłanianie polifenoli zawartych w kakao (22).