Właściwości zdrowotne imbiru

Imbir (Zingiber officinale) jest rośliną znaną od stuleci i powszechnie stosowaną w potrawach kuchni azjatyckich i ajurwedyjskich. Kłącze imbiru było również używane w tradycyjnej medycynie, a jego zastosowanie sięga 3000 lat. Obecnie imbiru używa się w kuchni na całym świecie. Właściwości zdrowotne imbiru wynikają z jego bogatej fitochemii (1). Składniki zawarte w imbirze możemy podzielić na substancje lotne i nielotne. Składniki lotne obejmują seskwiterpen, węglowodory monoterpenoidowe odpowiadające za wyraźny aromat i smak imbiru. Związki nielotne ostre obejmują gingerole, shogaole, paradole i zingeron (2). Imbir wykazuje działanie korzystne dla zdrowia przy wielu dolegliwościach.

Właściwości zdrowotne imbiru – działanie przeciwzapalne

Imbir wykazuje działanie przeciwzapalne. Znaczne obniżenie markeru stanu zapalnego CRP we krwi potwierdza analiza 9 badań klinicznych, w których stosowano imbir w dawce 1-3 g/dzień przez 2-3 miesiące (3).

Aktualne badania naukowe na zwierzętach i komórkach sugerują, że za najsilniejsze działanie przeciwzapalne odpowiadają składniki ostre imbiru. W badaniu z 2012 roku wykazano, że 1-dehydro–gingerdion blokuje szlak NF-kB, który zmniejsza aktywności genów zapalnych w komórkach odpornościowych (4).

Badania potwierdzają, że imbir podobnie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ np. aspriyna) hamują enzymy COX powodujące stan zapalny i ból.

Korzyści wymienione poniżej takie jak: zmniejszenie bólu, skurczy czy zapalenia stawów są także ściśle powiązane z przeciwzapalną aktywnością imbiru.

Imbir – działanie przeciwbólowe

Zgodnie z przeglądem 7 badań na sportowcach, dawka 2g/dzień przyjmowana przez minimalnie 5 dni może nieznacznie zmniejszyć ból mięśni wywołany ciężkim wysiłkiem fizycznym czyli DOMS (5).

Ciekawostką jest, że imbir działa tak samo skutecznie jak znany środek przeciwbólowy diklofenak, NLPZ znany jako Voltaren. W przeciwieństwie do leku nie uszkadza błony śluzowej żołądka i nie wywołuje dyskomfortu trawiennego (6).

Imbir i skurcze menstruacyjne

W 6 badaniach naukowych imbir zmniejszył objawy PMS i zredukował ból menstruacyjny. Był znacznie skuteczniejszy niż placebo i porównywalny w skuteczności do NLPZ (7). W badaniach wykorzystywano sproszkowaną formę imbiru w ilości 750-2000 mg/dzień, z reguły stosowany w ciągu pierwszych 3 dni miesiączki. Chociaż właściwości zdrowotne imbiru sugerują jego skuteczność przy skurczach menstruacyjnych, to potrzebne są kolejne badania w celu potwierdzenia skuteczności imbiru w zakresie zmniejszenia bólu menstruacyjnego z uwagi na niską jakość metodologiczną i niejednorodność w aktualnych badaniach.

Imbir i zwyrodnienia stawów

Niektóre badania potwierdzają poprawę objawów w chorobie zwyrodnieniowej poprzez stosowanie imbiru. Badanie z 2001 r. przeprowadzone na 261 osobach z chorobą zwyrodnieniową wykazało, że stosowanie znormalizowanego ekstraktu z imbiru przez 6 tygodni może zmniejszyć objawy choroby (8).

W innym badaniu przeprowadzonym wśród 75 osób z chorobą zwyrodnieniową stawów imbir był skuteczny, lecz korzyści nie utrzymywały się długotrwale. Rozbieżność w wynikach badań może wynikać z używania różnych ekstraktów imbiru dlatego niezbędne są dalsze badania w tym zakresie.

Imbir i choroby alergiczne oraz astma

Badania na zwierzętach wskazują, że imbir pomaga przywrócić równowagę układu odpornościowego, zmniejsza podatność na alergię oraz może wpływać na ekspresję genów (9, 10).

Imbir i problemy skórne

W badaniu z 2014 r. wykazano, że 6-Shogaol, jeden ze składników imbiru, zmniejsza zaczerwienienie i występowanie wykwitów na skórze. Cytokiny TNF-α i Th2 wywołują cechy atopowego zapalenia skóry, a imbir przywraca równowagę układu odpornościowego i wpływa na szlaki odpornościowe (11, 12).

Imbir i ochrona żołądka

Imbir wpływa ochronnie na wyściółkę żołądka w przypadku pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, stosujących leki NLPZ przez długi okres czasu. Leki te działają przeciwzapalnie poprzez hamowanie COX, a także hamowanie syntezy prostaglandyn co powoduje uszkodzenia śluzówki żołądka. Pacjenci którzy spożywali preparat imbirowy nie zgłaszali problemów gastrycznych, a badanie ich błony śluzowej wykazywało wzrost syntezy prostaglandyn. Imbir zapewnia ochronę błony śluzowej, która jest szczególnie ważna podczas leczenia pacjentów z chorobą zwyrodnieniową (13).

Imbir i nudności

Według 6 przeglądów badań imbir jest naturalnym lekarstwem na poranne mdłości we wczesnej ciąży. Dawka ok 1g/dzień stosowana minimalnie 4 dni z rzędu zmniejsza pięciokrotnie poranne mdłości. Mdłości pojawiają się w wyniku nadmiernej aktywności niektórych receptorów serotoninowych (5-HT3) w szlaku nerwu błędnego do jelita (14, 15).

Imbir prawdopodobnie zmniejsza nudności i wymioty poprzez blokowanie nadmiernej aktywacji serotoniny i nerwu błędnego w jelitach oraz żołądku.

Wiele leków stosowanych w chemioterapii powoduje mdłości, którym imbir może skutecznie przeciwdziałać (16). Podobnie w przypadku leków stosowanych przeciw HIV, dawka imbiru ok 1g/dzień przed podaniem leków łagodziła nudności łagodne i ostre (17).

Zastosowanie imbiru w zaburzeniach trawienia

Imbir może być także stosowany w zaburzeniach trawienia ponieważ pozytywnie wpływa na motorykę jelit, niestrawność oraz łagodzi bolesne skurcze żołądka (18, 19).

Imbir i praca wątroby

W dawce 500mg dziennie imbir chroni wątrobę przed toksycznymi lekami przeciwgruźliczymi (20). W badaniach na zwierzętach wykazano także spowolnienie uszkodzeń wątroby związanej ze starzeniem, ochronę przed szkodliwym działaniem metali ciężkich i leków.

Suplementacja 2g/dzień przez 12 tygodni znacząco poprawiła zdrowie wątroby obniżając aktywność aminotransferazy alaninowej, transferazy γ-glutamylowej, cytokin zapalnych, a także wskaźnika oporności na insulinę i stopnia stłuszczenia wątroby w porównaniu z placebo (21).

Imbir – działanie antyoksydacyjne

Imbir zawiera ponad 100 aktywnych składników oraz olejki eteryczne które są przeciwutleniaczami i neutralizują wolne rodniki oraz stres oksydacyjny. Tym samym może zapobiegać licznym chorobom przewlekłym (22).

W badaniu z 2015 r. wykazano, że główny składnik imbiru, 6-shogaol wykazuje działanie cytoprotekcyjne przeciwko uszkodzeniu komórek i aktywuje centrum detoksykacyjne – Nrf2  w komórkach mózgu, które mogą potencjalnie chronić przed chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera (23).

Imbir – działanie przeciwnowotworowe

Składniki imbiru wykazują istotny wpływ na kontrolę rozwoju nowotworu poprzez zwiększenie regulacji genu supresorowego nowotworu, indukcję apoptozy czy inaktywację szlaków VEGF.

W badaniu z 2012 r. wykazano, że związki ekstrahowane z imbiru przez destylację parą wodną powodowały apoptozę komórek rakowych endometrium. Ekstrakt ten obniżył także aktywność genów Bcl2  powodujących raka o 90% i zwiększył aktywność genu p53 zwalczającego raka (24).

Zerumbone, czyli składnik imbiru, w badaniach na zwierzętach i komórkach wykazuje rolę przeciwnowotworową w raku wątroby, białaczki, raka płuc oraz raka trzustki (25, 26)

Imbir i jakość nasienia

Imbir wykazuje działanie ochronne DNA plemników przed uszkodzeniem oksydacyjnym. W badaniu wzięło udział 100 niepłodnych mężczyzn którym podawano 500mg/ dzień imbiru w proszku przez 3 miesiące. Jakość DNA nasienia znacznie wzrosła (27).

Imbir i praca serca

Imbir może działać korzystnie na układ sercowo-naczyniowy. W przeglądzie 9 badań klinicznych udowodniono, że imbir może obniżyć marker stanu zapalnego CRP, zwiększać poziom HDL oraz obniżać poziom trójglicerydów, a tym samym może chronić serce i zapobiegać chorobom serca (28). Warto zwrócić uwagę, że imbir posiada również właściwości antyagregacyjne i może zmniejszać krzepliwość krwi.

Imbir i stężenie glukozy

Imbir wydaje się obniżać poziom cukru we krwi. W przeglądzie 9 badań klinicznych wykazano, że imbir może zmniejszać stężenie glukozy we krwi na czczo i hemoglobiny glikowanej HbA1c (28).

Imbir i migrena

Imbir jest często stosowany jako środek na migrenę. W podwójnie zaślepionym, randomizowanym, kontrolowanym placebo badaniu, dodanie imbiru do leczenia przeciwbólowego u pacjentów po ataku migrenowym dawało dodatkową ulgę (29). Skuteczność proszku imbirowego w leczeniu ataków migreny była porównywalna ze stosowaniem sumatryptanu (30).

Imbir – działanie przeciwpatogenne

Imbir wykazuje działanie zwalczające wirusy, bakterie i drożdże w licznych badaniach komórkowych.

Nalewki z imbiru wykazywały działanie antybakteryjne i pomagały zwalczyć wiele bakterii chorobotwórczych takich jak (31, 32, 33):

• Staphylococcus aureus, częsta przyczyna infekcji skóry
• Staphylococcus pneumoniae, które mogą powodować poważne infekcje płuc
• Haemophilus influenzae, przeziębienie
• Pseudomonas aeruginosa, który powoduje trudne do leczenia infekcje szpitalne
• Salmonella, przyczyna zatrucia pokarmowego
• Escherichia coli, częsta przyczyna zakażeń układu moczowego

Wyciągi z imbiru blokowały również wzrost 19 szczepów Helicobacter pylori (34). Niezbędne są dalsze badania kliniczne potwierdzające bezpieczeństwo i skuteczność imbiru w przypadku różnego rodzaju infekcji.

Imbir i stężenie testosteronu

Od 20 lat naukowcy interesują się wpływem imbiru na wydzielanie testosteronu. Według ostatniego przeglądu z 2018 r. imbir może wpływać dodatnio na stężenie testosteronu (35). Mechanizmy odpowiadające za podniesienie poziomu testosteronu, polegają głównie na zwiększeniu produkcji LH, podwyższeniu poziomu cholesterolu w jądrach, zmniejszeniu stresu oksydacyjnego i peroksydacji lipidów w jądrach, zwiększeniu aktywności niektórych enzymów przeciwutleniających, normalizacji poziomu glukozy we krwi, zwiększeniu produkcji tlenku azotu i zwiększenie przepływu krwi w komórkach Leydiga, zwiększenie masy jąder i recykling receptorów testosteronu. Wpływ imbiru nie został jeszcze potwierdzony w badania na ludziach, dlatego niezbędne są dalsze badania w tym zakresie.

Imbir i funkcje układu nerwowego

W badaniu na 60 kobietach w średnim wieku wykazano, że ekstrakt z imbiru w dawce 400-800 mg/dzień przez 2 miesiące poprawiał funkcje poznawcze oraz pamięć roboczą. Imbir może być potencjalnym wsparciem zdolności poznawczych (36).

Imbir może pełnić rolę neuroprotekcyjną. Dokładny mechanizm działania nie jest w pełni znany, lecz z uwagi na zawartość związków fenolowych i flawonoidów może pełnić rolę neuroprotektora.

Badanie z 2012 r.  wykazało, że 6-shogaol ma działanie neuroprotekcyjne w przemijającym globalnym niedokrwieniu poprzez hamowanie mikrogleju  (37).

Imbir i odchudzanie

W badaniu z 2012 r oceniono wpływ gorącego napoju imbirowego na wydatek energetyczny oraz jego wpływ na apetyt. Wyniki wykazywały zwiększoną termogenezę oraz zmniejszone odczuwanie głodu (38). Niezbędne są dalsze badania, aby potwierdzić potencjalną rolę imbiru w procesie kontroli masy ciała. Warto stosować imbir jako substancję o potencjale rozgrzewającym.

Imbir i nadciśnienie tętnicze

W przeglądzie 6 badań, przeprowadzonych wśród 345 uczestników stwierdzono, że suplementacja imbirem może nieznacznie obniżać skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi (39). Imbir wykazuje podobne działanie jak leki na nadciśnienie zwane blokerami kanału wapniowego, które rozluźniają naczynia krwionośne powodując łatwiejsze pompownie krwi przez serce. W przypadku stosowania leków na nadciśnienie należy skonsultować się z lekarzem, aby uniknąć nasilonego działania leków oraz imbiru.

 Jak stosować imbir na przeziębienie?

Najlepszym wyborem będzie napar imbirowy z miodem. W celu sporządzania takiego naparu należy wykonać następujące kroki:

1. Imbir wystarczy dokładnie umyć  (nie ma konieczności obierania)
2. Imbir należy pokroić na cienkie plasterki bądź zetrzeć na tarce
3. Imbir należy zalać gorącą wodą, a następnie odczekać 5-10 minut i dodać miód oraz ewentualnie cytrynę

Ryzyko i skutki uboczne

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy imbir ma niewielkie bądź zerowe skutki uboczne.

Należy jednak pamiętać, że:

• Niektóre osoby mogą być nadwrażliwe na imbir
• Imbir może zaostrzać zgagę
• Imbir może zmniejszać krzepliwość krwi, więc jeżeli przyjmujesz leki- skonsultuj się z lekarzem
• Skutki długotrwałej suplementacji są nieznane
• Imbir może zmniejszać aktywność enzymów wątrobowych metabolizujących składniki odżywcze i leki.więc jeżeli przyjmujesz leki – skonsultuj się z lekarzem

Dawkowanie

Warto uzupełniać codzienną dietę o kilka gramów imbiru dodanego do posiłków i napojów. W przypadku suplementacji dawka imbiru waha się między 400 – 2000 mg dziennie, w zależności od zamierzonego zastosowania i rodzaju preparatu z imbirem.

Właściwości zdrowotne imbiru – podsumowanie

Podsumowując właściwości zdrowotne imbiru sugerują szeroki wachlarz zastosowań tej rośliny. Potrzebne są jednak dalsze badania naukowe w celu kompletnego poznania mechanizmów działania i działań terapeutycznych, Stan aktualnej wiedzy naukowej świadczy o skuteczności i bezpieczeństwie stosowania świeżego bądź sproszkowanego imbiru w wielu dolegliwościach zdrowotnych.

---