Leki na odchudzanie dla sportowców

W ostatnich latach coraz większe zainteresowanie budzą agoniści GLP-1 (glukagonopodobnego peptydu-1) oraz GIP (glukozozależnego polipeptydu insulinotropowego) w kontekście zdrowia metabolicznego i wydajności fizycznej. Pierwotnie leki te zostały stworzone w celu leczenia cukrzycy 2 typu oraz otyłości. Obecnie rośnie zainteresowanie nimi w świecie sportu i fitnessu. Czy leki na odchudzanie nadają się dla sportowców?

Agonista GLP-1 np. semaglutyd (popularny Ozempic) oraz podwójny agonista GLP-1 i GIP, czyli nowszy lek tirzepatyd (popularne Mounjaro), to leki na receptę zalecane osobom z otyłością i cukrzycą typu 2 w celu:

• utraty masy ciała,
• poprawy kontroli glikemii,
• zmniejszenia uczucia łaknienia.

Leki te charakteryzują się dużą skutecznością. W ostatnim czasie znacząco wzrosło zainteresowanie nimi w świecie sportu. Wielu sportowców interesuje się wykorzystaniem ich w trakcie redukcji masy ciała.

Jak działają agoniści GLP-1 i GIP?

Analogi GLP-1 i GIP naśladują hormony inkretynowe, które regulują metabolizm glukozy. GLP-1 stymuluje wydzielanie insuliny, hamuje apetyt oraz opóźnia opróżnianie żołądka. Z kolei GIP również pobudza wydzielanie insuliny, ale także wpływa na metabolizm tkanki tłuszczowej i wspomaga procesy naprawcze. Potencjalne korzyści zastosowania tych leków w sporcie wydają się być atrakcyjne. Czy to oznacza, że sportowcy powinni używać tego typu środków?

Dlaczego sportowcy interesują się agonistami GLP-1 i GIP?

W szczególności zainteresowani mogą być nimi zawodnicy pewnych dyscyplin sportowych. Potencjalnie skorzystają zawodnicy dyscyplin, w których rywalizacja odbywa się w kategoriach wagowych lub jest nacisk na niską masę ciała. Do takich sportów możemy zaliczyć np. sporty walki, wioślarstwo, sporty siłowe.

Poprawiając stosunek masy ciała do generowanej mocy, potencjalne korzyści mogą odnotować również zawodnicy sportów wytrzymałościowych np. kolarze lub biegacze.

Dodatkowo wielu sportowców może upatrywać w tych lekach korzyści metabolicznych, które mogą wpłynąć na poprawę zdolności wysiłkowych. Wśród potencjalnych korzyści wyszczególnić można poprawę regulacji glukozy i metabolizmu tłuszczów, oszczędzanie glikogenu, zmniejszenie stanu zapalnego czy poprawę regeneracji potreningowej.

Potencjalne korzyści dla sportowców

1. Lepsza kontrola glikemii: Podczas intensywnych treningów poziom cukru we krwi może drastycznie spadać lub rosnąć. Agoniści GLP-1 i GIP pomagają stabilizować glikemię.
2. Zwiększenie uczucia sytości: Sportowcy, którzy dążą do utraty tkanki tłuszczowej lub utrzymania szczupłej sylwetki, mogą korzystać z hamowania apetytu przez GLP-1. Może to pomóc w osiągnięciu celów dietetycznych.
3. Poprawa wrażliwości na insulinę: Lepsza wrażliwość na insulinę oznacza skuteczniejsze magazynowanie glikogenu w mięśniach, co przekłada się na wyższą wydajność podczas treningów wytrzymałościowych i siłowych.
4. Zmniejszenie stanu zapalnego: Niektóre badania sugerują, że analogi GLP-1 mogą zmniejszać stany zapalne i stres oksydacyjny, co przyczynia się do lepszej regeneracji mięśni i ochrony przed urazami.

Możliwe ryzyko i skutki uboczne

Choć agoniści GLP-1 i GIP mogą oferować wiele korzyści, ważne jest świadome podejście do ich stosowania. Warto zwrócić jednak uwagę, że wielu sportowców używających agonistów GLP-1 i GIP może również doświadczyć potencjalnych skutków ubocznych tych leków.

Wśród najczęściej doświadczanych skutków ubocznych, realnym zagrożeniem dla sportowców mogą być:

• dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
• hipoglikemia,
• utrata łaknienia prowadząca do niskiej dostępności energii,
• nadmierna utrata masy ciała.

Czy leki na odchudzanie dla sportowców to doping?

Biorąc pod uwagę skuteczność analogów GLP-1 i GIP rodzi się pytanie. Czy ich stosowanie w kontekście sportowym powinno być traktowane jako doping?

Światowy Kodeks Antydopingowy WADA stanowi, że związek chemiczny zostanie uznany za zabroniony w sporcie, jeśli jest środkiem maskującym (tzn. może utrudniać wykrycie stosowania innych substancji, które zostały już uznane za doping) lub spełnia dwa z następujących trzech kryteriów:

• może poprawiać lub poprawia wyniki sportowe,
• stanowi potencjalne lub faktyczne zagrożenie dla zdrowia,
• jest sprzeczny z duchem sportu.

Warto odnotować, że w 2024 r. WADA dodała semaglutyd na listę środków monitorowanych. W związku z tym jego używanie nie jest jeszcze zabronione. Antydoping interesuje się tym, jak powszechne może być jego przyjmowanie tego leku wśród sportowców. W 2025 r. WADA kontynuuje monitorowanie wykorzystania semaglutydu przez sportowców.

Czy agoniści GLP-1 i GIP to leki przebadane wśród sportowców?

Do dzisiaj nie ma dostępnych opublikowanych danych potwierdzających skuteczność i bezpieczeństwo agonistów GLP-1 i GIP u sportowców! Konieczne są badania mające na celu określenie wpływu uzyskanej w ten sposób utraty masy ciała na masę mięśniową, siłę i zdolności wysiłkowe.

Gwałtowna i znaczna utrata masy ciała wywołana przy pomocy leków przeciwotyłościowych na bazie GLP-1 może potencjalnie skutkować ryzykiem utraty masy mięśniowej i wystąpieniem niskiej dostępności energii. Konsekwencją niskiej dostępności energii może być wystąpienie wielopłaszczyznowych komplikacji zdrowotnych.

Niemniej jednak istnieje znaczna heterogeniczność w udziale beztłuszczowej masy ciała w całkowitym spadku masy ciała w dotychczas przeprowadzonych badaniach. Istnieje pilna potrzeba przeprowadzenia badań w celu ustalenia wpływu leków na odchudzanie w populacjach sportowców.

Leki na odchudzanie dla sportowców – Podsumowanie

Agoniści GLP-1 i GIP otwierają nowe możliwości. W związku z tym wzrost zainteresowania ze strony środowiska sportowego jest oczywisty. Na tę chwilę brakuje wystarczających dowodów naukowych na to, że używanie agonistów GLP-1 i GIP wśród sportowców może być skuteczną i bezpieczną metodą redukcji masy ciała i robienia wagi.

W związku z tym warto zachować ostrożność i biorąc pod uwagę aktualnie dostępne dane, odradzałbym stosowanie tych leków sportowcom, którzy nie mają wskazania medycznego do przyjmowania tych leków pod kontrolą lekarza. Zdecydowanie zaleciłbym skupienie się na podstawach czyli odpowiednim żywieniu oraz suplementacji, właściwie zaplanowanym deficycie kalorycznym oraz zdrowym stylu życia. W celu optymalizacji tych kwestii zachęcam do konsultacji z dietetykiem sportowym.